RDBU| Repositório Digital da Biblioteca da Unisinos

Mongakuaa: educación guaraní y (des)colonialidad en Santa María de Fe (MisionesParaguay)

Mostrar registro simples

Autor Martínez Galiano, Isabelino Víctor;
Lattes do autor http://lattes.cnpq.br/3897878505543358;
Orientador Abba, Maria Julieta;
Lattes do orientador http://lattes.cnpq.br/2495306840732131;
Instituição Universidade do Vale do Rio dos Sinos;
Sigla da instituição Unisinos;
País da instituição Brasil;
Instituto/Departamento Escola de Humanidades;
Idioma pt_BR;
Título Mongakuaa: educación guaraní y (des)colonialidad en Santa María de Fe (MisionesParaguay);
Resumo Esta pesquisa aborda a educação Guarani na perspetiva da (des)colonialidade, na qual são analisadas experiências e contextos de vida camponesa em que ainda sobrevivem formas de educação, a que chamamos nesta tese Mongakuaa. (Educação) Assim, o objetivo deste trabalho é analisar as possíveis relações entre a educação guarani, a vida camponesa e a categoria de (des)colonialidade na comunidade de Santa María de Fe, localizada no sul do Paraguai. A questão que orienta a pesquisa procura compreender como as experiências de educação guaraní provenientes de saberes ancestrais e vivenciadas oralmente nas comunidades rurais se relacionam com a (des)colonialidade da educação. Para responder a esta questão, os autores que fundamentaram o trabalho de tese são o Padre Bartolomeu Melià jesuita (MELIÀ LLITERES, 1979) como uma das principais referências para abordar a questão da educação guarani e Graciela Chamorro (CHAMORRO, 1998), também Anibal Quijano (QUIJANO, 2020), Enrique Dussel (DUSSEL, 1994), Walter Mignolo (MIGNOLO, 2007) para abordar a perspetiva teórica da (des)colonialidade. Foi também aplicado o processo metodológico qualitativo, que permitiu a análise das narrativas, experiências e vivências de comunidades camponesas que fazem parte das formas de educação indígena. Os instrumentos e técnicas para a produção de dados foram: entrevistas com camponeses, observação em comunidades guaranis e comunidades camponesas em Santa Maria de Fe (Paraguai) e análise documental do livreto denominado Ko'êti, criado pelas escolas camponesas em 1973, e do folheto para alunos do PREBIR de Fe e Alegría (Paraguai), utilizado em 1996. Esta pesquisa encontra no resultados elementos que demonstram a vitalidade da educação guarani na vida rural ao longo dos séculos, superando o ataque da colónia e outros sinais de opressão. Trazer este conhecimento invisível para o panorama académico procura contribuir para a dignidade e resistência dos Guarani que estão a ser escondidos pela colónia.;
Abstract La presente investigación aborda la educación Guaraní desde la perspectiva de la (des)colonialidad, en la que se analizan vivencias y contextos de la vida campesina en los cuáles aún sobreviven formas de educación a las que denominamos en esta tesis: Mongakuaa (Educación). Así, el objetivo del presente trabajo es analizar las posibles relaciones entre la educación Guaraní, la vida campesina y la categoría de la (des)colonialidad en la comunidad de Santa María de Fe, situada en el sur de Paraguay. La pregunta que orienta la investigación busca comprender cómo las experiencias de educación Guaraní provenientes de la sabiduría ancestral e vivenciadas desde la oralidad en comunidades campesinas, se relacionan con la (des)colonialidad de la educación. Para responder a esta pregunta, los autores que sustentaron el trabajo se tesis son el Padre Bartomeu Melià sj (MELIÀ LLITERES, 1979) como una de las principales referencias para abordar el tema de la educación Guaraní con Graciela Chamorro (CHAMORRO, 1998), también Anibal Quijano (QUIJANO, 2020), Enrique Dussel (DUSSEL, 1994) y Walter Mignolo (MIGNOLO, 2007), para abordar la perspectiva teórica de la (des)colonialidad. Así también se aplicó el proceso metodológico cualitativo, la cual permitió analizar las narrativas, experiencias y vivencias de comunidades campesinas que forman parte de las formas de educación indígena. Los instrumentos y técnicas de producción de datos fueron: entrevistas con campesinos, observación en comunidades Guaraní y comunidades campesinas en Santa Maria de Fe (Paraguay) y análisis documental la cartilla denominada Ko’êti, creada por las escuelitas campesinas en el año 1973, y el folleto para alumnos del PREBIR de Fe y Alegría (Paraguay), utilizados en el año 1996. Esta pesquisa encuentra en los resultados elementos que demuestran la vitalidad de la educación Guaraní en la vida campesina a lo largo de los siglos superando el atentado de la colonia y otros signos de opresión. Traer al escenario académico este saber invisibilizado, busca contribuir con la dignificación y resistencia del ser Guaraní encubierto por la colonia.; Ko tembiapo oheka Guarani rekópepa mba’éicha oñomonguakuua hikuái, jahechakuaa haguâ upe (des)colonialidad resa’â guive ohesa’ỹijóvo umi mba’e ohasava’ekue umi ñande rapicha hekoha guive, ko’ã mba’e tekombo’e rehegua, ko’âga guive jaheróva: Mongakuaa, oikove gueteri. Hi’âite ko tembiapo rupi ohesa'ỹijo mba'éichapa ikatu oho ojuehe pe Guaraní ñemongakuaa reko ha chokokue rekove (des)colonialidad guive jajesarekóvo hese Santa María de Fe-pe, opytáva ñemby gotyo Paraguáipe. Ñamba’eporandúvo jaikuaa tape oisãmbyhýva ko tembiapo ohekáva mba’éicha rupípa umi kuaapy, oúva ñande reko ymágui ha ñande ypykue arandúgui, oguahêva ñandéve ñe’ê rupive oikove chokokue, ñande rapicha omba’apóva komunida-pe ha heta ogapýpe, omotendonde ipype (des)colonialidad rehegua ñemongakuaa. Ja’emi haguâ ko’â mba’e ñane moirû Pa’i Melià ((MELIÀ LLITERES, 1979), ñañemongeta pypukuve haguâ Guaraní ñemongakuaa reko rehe Graciela Chamorro (CHAMORRO, 1998) ndive, ha Anibal Quijano (QUIJANO, 2020). Karai Dussel (DUSSEL, 1994) ha Walter Mignolo (MIGNOLO, 2007) rupi katu ñañemongeta upe (des)colonialidad rehe. Upéicha avei metodologia cualitativa ojeheróva rupive ñambyaty umi ñe’êngatu eta, tekovekue jaikuua potávo mba’éichapa oñomongakua ñande ypykue. Ñemongeta rupive osê aipóramo tekoha Guaraní ha chokokue arandu mongakuaa rehegua Santa María de Fe-pe (Paraguay), avei oñehesa’ỹijo oñembokuatia va’ekue tekombo’e chokokue peguarâ oñembosako’i va’ekue yma ko’êtî escuelita campesínape 1973 guive ha folleto PREBIR Fe y Alegríape ojeporu va’ekue amo 1996pe. Ko tembiapo rupi iñapysê heta mba’e ohechaukáva ikyre’ỹ ha oikove añeteha umi Guarani oporomongakuaa háicha ymaite guive ko’agâite péve ojopy’ỹ há omovâ’ỹ rehe ichupe. Oguerúvo ko arandu ojehecha'ỹva académica-pe hi’âite oipytyvõ oapo haguã guaraní oñomi va’ekue colonia.;
Palavras-chave Educação Guarani; Educação indígena; (Des)colonialidade; Paraguai; Santa Maria de Fe; Educación Guaraní; Educación indígena; (Des)colonialidad; Guarani ñemongakuaa; Indígena ñemongakuaa; Paraguái;
Área(s) do conhecimento ACCNPQ::Ciências Humanas::Educação;
Tipo Tese;
Data de defesa 2025-05-05;
Agência de fomento Nenhuma;
Direitos de acesso openAccess;
URI http://repositorio.jesuita.org.br/handle/UNISINOS/13893;
Programa Programa de Pós-Graduação em Educação;


Arquivos deste item

Este item aparece na(s) seguinte(s) coleção(s)

Mostrar registro simples

Buscar

Busca avançada

Navegar

Minha conta

Estatística